Δεν υπάρχει μεγαλύτερο πράγμα στον άνθρωπο άπό τήν αναπαυμένη συνείδηση. Είναι μεγάλο πράγμα νά μή σε πειράζη ή συνείδηση σου, ότι μπορούσες νά κάνης και κάτι άλλο και δεν το έκανες. Τότε ό άνθρωπος έχει μιά συνεχή εσωτερική χαρά καί όλη ή ζωή του είναι πανηγύρι. Αυτή ή εσωτερική χαρά δίνει τήν πνευματική δύναμη.
– Γέροντα, πώς θά καταλάβη κανείς ότι είναι εύάρεστο στον θεό αυτό πού κάνει;
– Έχει ό άνθρωπος εσωτερική πληροφορία.
– Φθάνει ή δική του πληροφορία ή χρειάζεται καί ή μαρτυρία των άλλων;
– Μιλάω γιά έναν πού έχει σωστή συνείδηση δεν μιλάω γιά έναν πού έχει λανθασμένη συνείδηση. Ή σωστή συνείδηση πληροφορεί τον άνθρωπο σωστά. Τότε ό άνθρωπος νιώθει σιγουριά, ελπίδα καί λέει με ταπείνωση: Δεν είμαι γιά τον Παράδεισο είμαι γιά τήν κόλαση, άλλα πιστεύω ότι ή αγάπη καί το έλεος του Θεού δεν θά μ’ αφήσουν. Το νιώθει αυτό, γιατί αγωνίζεται δεν κάθεται, χωρίς νά κάνη τίποτε, καί αναπαύει τον λογισμό του λέγοντας: Ό Θεός θά με σώση.
Ή συνείδηση…, φοβερό! Δεν υπάρχει μεγαλύτερη φωτιά, μεγαλύτερη κόλαση άπό το κάψιμο της συνειδήσεως. Δεν υπάρχει φοβερώτερο καί βασανιστικώτερο σαράκι άπό το σαράκι της συνειδήσεως. Οί κολασμένοι θά υποφέρουν αιωνίως, γιατί θά τους βασανίζη ή σκέψη πώς έχασαν τά αγαθά του Παραδείσου γιά λίγα χρόνια επιγείου ζωής, αν καί αυτά ήταν γεμάτα τύψεις καί άγχος. Τά πάθη τότε δεν θά ικανοποιούνται καί αυτό θά είναι άλλο βάσανο.
– Γέροντα, πώς μπορεί ό μοναχός νά ζή πρακτικά το μαρτύριο της συνειδήσεως;
– Το μαρτύριο της συνειδήσεως είναι γιά όλους τους ανθρώπους δεν είναι μόνο γιά τον μοναχό. Οί μοναχοί έχουν επιπλέον καί το γλυκό μαρτύριο της ασκήσεως. Στην ουσία όμως δεν υπάρχει μαρτύριο της συνειδήσεως γιά έναν πού αγωνίζεται σωστά. Γιατί, όσο πονάει κανείς πνευματικά, όσο πονάει δηλαδή είτε γιά τά χάλια του, είτε γιατί συμμετέχει στο Πάθος του Κυρίου, τόσο ανταμείβεται με θεία παρηγοριά. Ακόμη κι αν εχη θλίψεις, στενοχώριες κ.λπ., όταν εχη αναπαυμένη την συνείδηση του, αισθάνεται μέσα του θεία παρηγοριά.