Γέροντα, τι πρέπει να απαντήσει κανείς σε νέα παιδιά που ρωτούν αν η μοναχική ζωή είναι ανώτερη από την έγγαμη;-Κατ’ αρχάς πρέπει να τους δώσει να καταλάβουν ποιος είναι ο προορισμός του ανθρώπου και ποιο είναι το νόημα της ζωής. Ύστερα να τους εξηγήσει ότι και οι δύο δρόμοι που έχει χαράξει η Εκκλησία μας είναι ευλογημένοι, γιατί και οι δύο μπορούν να τους οδηγήσουν στον Παράδεισο, αν ζήσουν κατά Θεόν. Ας υποθέσουμε ότι δύο άνθρωποι ξεκινούν να πάνε σε ένα προσκύνημα. Ο ένας πηγαίνει με το λεωφορείο από τον δημόσιο δρόμο και ο άλλος πηγαίνει με τα πόδια από κάποιο μονοπάτι. Και οι δύο όμως ΄χουν τον ίδιο σκοπό. Ο Θεός και το ένα το χαίρεται και το άλλο το θαυμάζει. Κακό είναι όταν αυτός που πάει από το μονοπάτι κατακρίνει μέσα του τον άλλον που πάει από τον δημόσιο δρόμο ή και το αντίστροφο.
Καλά είναι οι νέοι που σκέφτονται τον Μοναχισμό να γνωρίζουν ότι η αποστολή του μοναχού είναι πολύ μεγάλη• είναι να γίνει Άγγελος. Στην άλλη ζωή, στον Ουρανό, θα ζούμε σαν Άγγελοι, είπε ο Χριστός στους Σαδδουκαίους(Ματθ. 22, 30). Γι’ αυτό μερικοί πολύ φιλότιμοι νέοι γίνονται μοναχοί και αρχίζουν την αγγελική ζωή από τούτη την ζωή.
Ας μη νομίσει όμως κανείς ότι όσοι πάνε στο μοναστήρι θα σωθούν, επειδή απλώς έγιναν μοναχοί. Ο κάθε άνθρωπος θα δώσει λόγο στον Θεό αν την ζωή που διάλεξε την αγίασε. Παντού χρειάζεται φιλότιμο. Ο Θεός δεν κάνει προκομμένους και ανεπρόκοπους ανθρώπους, αλλά, όποιος δεν έχει φιλότιμο, όποια ζωή κι αν ακολουθήσει, ανεπρόκοπος θα είναι. Ενώ ο φιλότιμος προκόβει, όπου κι αν βρεθεί, επειδή η θεία Χάρις βρίσκεται μαζί του. Υπάρχουν έγγαμοι που ζουν πολύ ενάρετα και αγιάζονται. Ένας οικογενειάρχης, αν αγαπάει τον Θεό και έλκεται από τον θείο έρωτα, μπορεί να κάνει μεγάλη πνευματική προκοπή. Εν τω μεταξύ προικίζει τα παιδιά του με αρετές, δημιουργεί μια καλή οικογένεια, οπότε θα πάρει διπλό μισθό από τον Θεό.
Γι’ αυτό ο κάθε νέος πρέπει να έχει στόχο να αγωνισθεί με φιλότιμο και χωρίς άγχος, ώστε την ζωή που θα διαλέξει να την αγιάσει. Θέλει τον γάμο; Να παντρευτεί, αλλά να αγωνισθεί να γίνει καλός οικογενειάρχης και να ζήσει άγια. Θέλει τον Μοναχισμό; Να γίνει μοναχός, αλλά να αγωνισθεί να γίνει καλός μοναχός. Ας μετρήσει τις δυνάμεις του, ας δει τι μπορεί να κάνει, και ανάλογα να προχωρήσει σε έναν από τους δύο δρόμους. Αν μια κοπέλα λ.χ. βλέπει ότι δεν έχει δυνάμεις να γίνει μοναχή, τότε να πει ταπεινά στον Θεό: «Θεέ μου, είμαι αδύναμη• δεν μπορώ να ζήσω ως μοναχή• στείλε μου έναν άνθρωπο που θα με βοηθάει, ώστε να κάνω μια καλή οικογένεια και να ζω πνευματικά», και ο Θεό τότε δεν θα την αφήσει. Αν παντρευτεί και κάνει μια καλή οικογένεια, ζει σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, δεν θα ζητήσει ο Θεός περισσότερα από αυτήν.
Βέβαια υπάρχουν νέοι από τους οποίους ο Θεός ζητάει λίγα, αλλά εκείνοι από φιλότιμο αγωνίζονται πολύ και Του προσφέρουν περισσότερα διαλέγοντας την μοναχική ζωή. Αυτοί θα λάβουν διπλά στεφάνια. Εάν δηλαδή μια ψυχή έχει κλίση προς την έγγαμη ζωή και θελήσει από πολύ φιλότιμο να θυσιάσει τα πάντα και να ακολουθήσει την μοναχική ζωή, αυτό πολύ συγκινεί τον Θεό. Μόνο να προσέξει τα ελατήρια της να είναι πολύ αγνά• να μην κινηθεί από υπερηφάνεια. Από εκεί και πέρα ο Θεός θα σκορπίσει όλες τις δυσκολίες.
(ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ – ΛΟΓΟΙ Δ΄ – ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΖΩΗ)
