Ίδρυση: 11ος αιώνας
Ιδρυτής: Αγνωστος
Εορτάζει: 29 Ιουνίου
Bιβλιοθήκη: 279 χειρόγραφα
Συλλογή: Η εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα (15ος αιώνας)
Μονή Καρακάλλου (ελληνική, κοινόβια Μονή, γιορτάζει των αποστόλων Πέτρου και Παύλου στις 29 Ιουνίου).
Βρίσκεται ανάμεσα στη Μονή Φιλοθέου και στη Μονή Μεγίστης Λαύρας σε απόσταση 30 λεπτών από τη θάλασσα και σε υψόμετρο 200 μ. Ο ακριβής χρόνος που ιδρύθηκε η Μονή είναι άγνωστος, συναντάται όμως για πρώτη φορά τον 11ο αιώνα.
Σε αυτή την εποχή ανήκει μολυβδόβουλο, σήμερα χαμένο, του Ρωμανού Δ΄ του Διογένη το οποίο κατοχυρώνει τις κτήσεις που είχε η Μονή. Στους επόμενους αιώνες φαίνεται ότι ακολούθησε την τύχη των άλλων μονών και δέχθηκε τις επιθέσεις των πειρατών. Γνωρίζουμε ότι ευεργετήθηκε από τους αυτοκράτορες Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο και Ανδρόνικο Β΄ και Γ΄, καθώς και από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄. Στις αρχές του 16ου αιώνα η Μονή ήταν κατεστραμμένη και άρχισε η ανασυγκρότησή της σύμφωνα με τουρκικά φιρμάνια, τα οποία επέτρεπαν την ανοικοδόμησης για τη Μονή πάνω στα παλαιά θεμέλια. Το 17ο αιώνα ευεργέτησαν τη Μονή οι βασιλείς της Ιβηρίας Αρτχίλ και Βακτάγγ. Το 1707 ο Διονύσιος ο Ιβηρίτης ανακαίνισε τη βόρεια πτέρυγα. Το 1813, στα χρόνια της πατριαρχίας του Κυρίλλου του ΣΤ΄ μετατράπηκε σε κοινόβιο. Το καθολικό χτίστηκε το 16ο αιώνα, προφανώς στη θέση παλαιότερου ναού, ο οποίος είχε καταστραφεί μέσα στο 1592. Χρονολογούνται πάντως τα θυρόφυλλα του κυρίως ναού, έργο του Θεοφάνη, ο οποίος κατασκεύασε και τις πόρτες του καθολικού από τη Μονή Ιβήρων. Ο εξωνάρθηκας προστέθηκε και τοιχογραφήθηκε πολύ αργότερα ενώ η τοιχογράφηση του καθολικού έγινε ακόμη αργότερα μόλις το 1717 σύμφωνα με την επιγραφή που σώζεται μέσα στο ναό. Στο τέμπλο σώζεται μια εικόνα του ζωγράφου Κωνσταντίνου Παλαιοκάπα και η εικόνα των 12 Αποστόλων, έργο Διονυσίου εκ Φουρνά (1722). Η αρχαία τράπεζα με τοιχογραφίες του 1687 καταστράφηκε και ανοικοδομήθηκε νέα το 1879, χωρίς όμως τοιχογραφίες στα χρόνια της ηγουμενίας Στεφάνου Ιερομονάχου στα νότια του καθολικού. Στην τράπεζα φυλάγονται σήμερα δυο εξαιρετικές εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα και της Θεοτόκου Βρεφοκρατούσας, έργα του 16ου αιώνα, πιθανώς από το παλαιότερο τέμπλο του ναού. Ο Παντοκράτορας επιζωγραφήθηκε πρόχειρα και άτεχνα, αλλά διατηρείται ακέραιος. Η ίδρυση του παραθαλάσσιου πύργου συνδέεται με τη Μονή (ανακαίνισή της) από τον Ιωάννη Πέτρο Βοεβόδα, το 16ο αιώνα, του οποίο το όνομα υπάρχει σε επιγραφή μαζί με αυτό του ηγουμένου Γερμανού (1534). Τελευταίες έρευνες στο κτιριακό αυτό συγκρότημα, έδειξαν ότι ο πύργος προϋπήρχε του περιτειχίσματος (μπαρμπακά) στο οποίο βρίσκεται η επιγραφή και ακόμη ότι ο πύργος, του οποίου ο χρόνος της ανοικοδόμησης παραμένει άγνωστος, ήταν αυτοδύναμο οχυρό με δυνατότητες μακροχρόνιας αντίστασης. Η προσθήκη του μπαρμπακά πιθανότατα αποσκοπούσε στην αύξηση της αμυντικής του ικανότητας με τη χρησιμοποίηση κανονιών κυρίως προς την πλευρά της θάλασσας και στην αριθμητική αύξηση των αμυνομένων. Οι εργασίες του 16ου αιώνα πρέπει να συνεχιστούν με την αύξηση της πειρατικής δράσης στο Αγιον Όρος από την οποία φαίνεται ότι δοκιμάστηκε και η ίδια η Μονή. Με βάση αυτόν το συσχετισμό θα μπορούσε να θεωρηθεί πιθανή η ανοικοδόμηση του πύργου στο 13ο-14ο αιώνα, μια εποχή που το Αγιον Όρος επίσης δοκιμάστηκε από τις πειρατικές επιδρομές. Η βιβλιοθήκη στεγάζεται σε ισόγειο διαμέρισμα της ανατολικής πλευράς, στο οποίο οργανώνεται από την αρχαιολογική υπηρεσία το εικονοφυλάκιο από τη Μονή και η αίθουσα εντύπων-αναγνωστήριο. Από τα κειμήλια που φυλάσσονται στη Μονή αξίζει να αναφερθεί η εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα με τους Ευαγγελιστές και την Ετοιμασία του Θρόνου στο πλαίσιο, λαμπρό έργο του 15ου αιώνα, που φυλάγεται σήμερα στο καθολικό. Ο αμυντικός πύργος στην πλευρά της εισόδου στη Μονή, αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα αρχιτεκτονικής στο είδος του. Παρεκκλήσια στη Μονή υπάρχουν 7.
