– Γέροντα, είναι εύκολο εξαρχής νά συναισθανθούμε σέ βάθος τήν άμαρτωλότητά μας;
– Ό Θεός άπό αγάπη δέν επιτρέπει στήν άρχή της πνευματικής μας ζωής νά συναισθανθούμε τήν άμαρτωλότητά μας, γιά νά μήν καμφθούμε. Υπάρχουν φιλότιμες και
ευαίσθητες ψυχές πού δέν θά τό άντεχαν και θά πάθαιναν ζημιά. Θαμπώνει τά μάτια μας και δέν βλέπουμε όλα μαζί τά σφάλματα μας. Μπορεί π.χ. νά έχουμε κουτσουλιές στό μανίκι μας, και εμείς νά νομίζουμε ότι είναι λουλούδια. Προχωρώντας στον αγώνα μας, λίγο-λίγο, επιτρέπει ό Θεός νά αρχίσουμε νά βλέπουμε τά σφάλματα μας και μας δίνει και δύναμη νά αγωνισθούμε, γιά νά τά διορθώσουμε. Ή λεπτή εργασία βλάπτει, όταν δέν ύπάρχη πείρα. Τό ίδιο συμβαίνει και μέ τήν συναίσθηση τών ευεργεσιών τού Θεού. Άν έβλεπε ό άνθρωπος τις εύεργεσίες του Θεού στην αρχή της πνευματικής του ζωής, θά πάθαινε πνευματική αιμορραγία. Γιατί, όταν κανείς βλέπη τίς ευεργεσίες του Θεού καί συναισθάνεται τήν αχαριστία του, μετά λειώνει.
– Γέροντα, δέν βλέπω τά σφάλματα μου καί ή καρδιά μου είναι πέτρα.
– Μερικές φορές επιτρέπει ό Θεός νά μή βλέπουμε τά σφάλματα μας καί νά είναι ή καρδιά μας πέτρα, γιατί μπορεί ό διάβολος νά μάς ρίξη στήν απελπισία. Ό άνθρωπος πρέπει νά σκέφτεται τήν άμαρτωλότητά του μέ διάκριση. Ή μετάνοια πού έχει μέσα της άγχος καί απελπισία δέν είναι άπό τόν Θεό έχει βάλει καί τό ταγκαλάκι τήν ουρίτσα του.
Πρέπει νά προσέξη κανείς, γιατί μπορεί ό διάβολος νά τόν πιάση άπό τά δεξιά, άπό τήν μετάνοια, καί νά τόν πετάξη στά αριστερά, στήν θλίψη καί στήν απογοήτευση, ώστε νά τόν τσάκιση ψυχικά καί σωματικά καί νά τόν άχρηστέψη. Φέρνει δηλαδή τήν άλλη συντριβή, πού έχει άγχος, γιά νά τόν κάνη συντρίμμια. Μπορεί λ.χ. νά του πή: Είσαι πολύ αμαρτωλός, δέν θά σωθής. Δήθεν ενδιαφέρεται γιά τήν ψυχή του, καί του δημιουργεί άγχος καί απελπισία! Μά δέν θά αφήσω τόν διάβολο νά κάνη ό, τι θέλει. Όταν ό διάβολος σου λέη: είσαι αμαρτωλή, νά του λές: Τί σέ ενδιαφέρει εσένα; Όταν θέλω έγώ, θά πώ ότι είμαι αμαρτωλή, όχι όταν θέλης εσύ.
– Γέροντα, πού οφείλεται ή μελαγχολία πού έρχεται πολλές φορές στήν ψυχή;
– Ή μελαγχολία καί τό πλάκωμα τής ψυχής οφείλονται συνήθως σέ τύψεις άπό ευαισθησία, καί τότε ό άνθρωπος χρειάζεται νά έξομολογηθή, γιά νά μπόρεση νά βοηθηθή άπό τόν πνευματικό. Γιατί, άν είναι ευαίσθητος, μπορεί τό σφάλμα πού έκανε νά είναι πολύ μικρό, άλλά ό εχθρός διάβολος νά τό μεγαλοποιή νά του τό δείχνη μέ μικροσκόπιο, γιά νά τόν ρίξη στήν απελπισία καί να τόν άχρηστέψη. Μπορεί νά του πή λ.χ. ότι τάχα στενοχώρησε πολύ τούς άλλους, ότι τούς δυσκόλεψε κ.λπ., και νά τόν κάνη νά στενοχωριέται πιό πολύ άπό όσο αντέχει. Αφού ενδιαφέρεται ό διάβολος, γιατί δέν πηγαίνει νά πειράξη τήν συνείδηση ενός αναίσθητου άνθρωπου; Άλλά τόν αναίσθητο τόν κάνει νά θεωρή μηδαμινό ένα μεγάλο σφάλμα του, γιά νά μήν έρθη σέ συναίσθηση.
Πρέπει ό άνθρωπος νά γνωρίση τόν εαυτό του όπως είναι, καί όχι όπως τόν παρουσιάζει ό εχθρός διάβολος, διότι αυτός ενδιαφέρεται γιά τό κακό μας. Ποτέ νά μήν απελπίζεται, αρκεί νά μετανοή, γιατί καί οί αμαρτίες του είναι λιγώτερες άπό τού διαβόλου καί ελαφρυντικά έχει, επειδή πλάσθηκε άπό χώμα καί άπό απροσεξία γλίστρησε καί λασπώθηκε. Γιά νά γίνη σωστός αγώνας, πρέπει νά γυρίζουμε τήν ρόδα αντίθετα άπό εκεί πού τήν γυρίζει ό διάβολος. Άν μας λέη ότι είμαστε κάτι, νά καλλιεργούμε τήν αύτομεμψία. Άν μας λέη ότι δέν είμαστε τίποτε, νά λέμε: Ό Θεός θά μέ έλεήση. Έτσι άπλά άν κινήται ό άνθρωπος, μέ εμπιστοσύνη καί ελπίδα στον Θεό, μπαίνει στήν ζωή του ή μετάνοια, ή ταπείνωση, καί ανεβαίνει σέ πνευματικά ύψη.
– Δηλαδή, Γέροντα, ή αύτομεμψία δέν βοηθάει στον πνευματικό αγώνα;
– Βοηθάει, άλλά θέλει διάκριση. Μπορεί π.χ. νά λέη κανείς στόν εαυτό του: Είσαι ανόητος… . Νά τό λέη όμως μέ ταπείνωση, γιά νά κοροϊδέψη τόν διάβολο, άλλά καί μέ λεβεντιά, όχι μέ κακομοιριά. Αυτομεμψία, όχι απελπισία. Σημείο πνευματικής ώριμότητος είναι νά πιστέψω ότι δέν κάνω τίποτε, νά απογοητευθώ μέ τήν καλή έννοια άπό τόν εαυτό μου, άπό τό έγώ μου νά νιώθω πώς μέ ό, τι κάνω προσθέτω συνέχεια μηδενικά καί νά συνεχίζω τόν αγώνα μου ελπίζοντας στόν Θεό. Τότε ο Καλός Θεός, όταν δή τά μηδενικά της αγαθής μου προαιρέσεως, θά μέ λυπηθη, θά πρόσθεση στήν άρχή τήν μονάδα καί θά πάρουν άξια τά μηδενικά μου καί θά πλουτίσω πνευματικά. Μέσα στήν ταπεινή κατάσταση τής άπογοητεύσεως άπό τόν εαυτό μου κρύβεται ή καλή πνευματική κατάσταση.
